Jutro prawosławie wejdzie
o oczekiwany czas Wielkiego Tygodnia. Pełna ekspresji i światła liturgia w
swojej ikonografii i hymnografii będzie rozważać najważniejsze wydarzenia z
życia Chrystusa – misterium Krzyża i Zmartwychwstania. Tą podniosą atmosferę
oddaje wspomnienie Lwowa: „W czasie Wielkiego Postu pościeli wszyscy, w Wielkim
Tygodniu wszyscy uczestniczyli w nabożeństwach, spowiadali się u kapłana w
parafii lub w monasterze, a taką trwogą napawało wejście do malutkiej celi
starego ojca duchownego w czarnym habicie ! Czekaliśmy w cerkwi na pełne blasku
zmartwychwstanie Chrystusa i żywo odczuwaliśmy tajemniczą radość nocy
wiosennej, kiedy słychać pierwsze i donośne uderzenie dzwonu…” Niedziela Palmowa
inicjuje ten błogosławiony czas: „Dzisiaj zebrała nas łaska Ducha Świętego. I
wszyscy wziąwszy Krzyż Twój, wołamy: Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie
! Hosanna na wysokości !” Szum gałązek palmowych, oliwnych, i pierwocin natury,
jest odzwierciedla radość dzieci witających wjeżdżającego do Jerozolimy Króla.
Ten entuzjazm stopniowo cichnie, dając miejsce dramatowi odtrącenia i smutku.
Już podczas radości całonocnego czuwania pada cień Golgoty przenikając serca druzgoczącym
opisem Ewangelii, gdzie tłum pod wpływem wzburzenia i rządzy krwi, skanduje: „Precz,
precz z Nim, ukrzyżuj Go, ukrzyżuj Go !”(J 19,15). W Cerkwi milkną radosne
pieśni i nastaje noc zdrady Judasza, sprzedającego Mistrza za trzydzieści
srebrników. Odarty z chwały Chrystus, wydany zostaje w ręce ludzi i ich demonicznej
wolności. W czasie każdej Jutrzni czytane są perykopy z Ewangelii o ostatnich
dniach Chrystusa na ziemi, a rankiem w czasie godzin kanonicznych, proklamowane
są cztery Ewangelie, a Ewangelia Jana snuje przed wiernymi opowieść, aż do
pożegnalnej wieczerzy Pana z uczniami w Wieczerniku. Każdego dnia celebrowana
jest liturgia Uprzednio Poświęconych Darów, połączona z czytaniem tekstów
Ewangelii. Słowo rozbrzmiewa z tak wielką siłą, aby w odpowiednim momencie
mogło otworzyć umysły i serca na eksplozję Życia w sercu śmierci i otchłani. W
Wielki Czwartek na Jutrzni rozbrzmiewa troparion: „Wspaniali uczniowie zostali
oświeceni na wieczerzy podczas mycia nóg. Ale niegodny Judasz pogrążył się w
ciemnościach chciwości, i wydał Ciebie, sprawiedliwego Sędziego, postępującym
bezprawnie sędziom.” Teksty liturgiczne z właściwą dla siebie plastycznością
obrazu, opowiadają o Ostatniej Wieczerzy – ustanowieniu Eucharystii: „Przybądźcie
wierzący. Wznieśmy nasze umysły ku górze. Cieszmy się gościnnością Pana i
stołem nieśmiertelnego życia w wieczerniku. Słuchajmy wzniosłego nauczania
Słowa, które wywyższamy.” Tego dnia, podczas czytań dwunastu Ewangelii o Męce
Pańskiej, istnieje pobożny zwyczaj trzymania w ręku zapalonej świecy, którą
następnie wierni niosą do domów, na pamiątkę tekstu, który mówi: „światłość w
ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła” (J1,5). Na środku świątyni czczona
jest ikona Świętego Krzyża, umieszczona na podwyższeniu. Podczas Jutrzni w
Wielką Sobotę całun zwany płaszczenicą, przedstawiający martwego Chrystusa jest
obnoszony trzykrotnie dookoła cerkwi dla przypomnienia obrzędów żałobnych. Wspólnota
wiary zdumiona obecnością leżącego bez oddechu Dawcy życia, woła z głębin jestestwa:
„Życie, jakże umierasz ? Jakże w grobie mieszkasz ? Czy zniszczyłeś królestwo
śmierci i z otchłani przywrócisz do życia zmarłych ?” Milczenie spowija ten
dzień, a Chrystus złożony niczym ziarno w łono ziemi – zstępuje w Otchłań
zapomnienia „I samo piekło staje się Kościołem”(H. Balthasar). Święto
Zmartwychwstania, uroczystość nad uroczystościami, duchowa wiosna i
przebudzenie. O północy biją dzwony, otwierają się królewskie wrota ikonostasu
a podczas śpiewu: „Zmartwychwstanie Twoje, Chryste, Zbawicielu, aniołowie świętują
w niebie” kapłani wychodzą z zapalonymi świecami w ręku, stając się zwiastunami
Życia niszczącego ciemność. Procesja skąpana światłem, obchodząc cerkiew, staje
przed drzwiami – niczym opieczętowanym grobem i śpiewa z całej mocy: „Chrystus
zmartwychwstał.” W czasie nocnej liturgii dowiadujemy się z przewidzianej
homilii świętego Jana Chryzostoma, że Pan jest gościnny i ostatniego grzesznika
przyjmuje jako pierwszego i daje mu udział w radości odkupionych dzieci Królestwa
Niebieskiego. Paschalna radość Zmartwychwstanie Chrystusa ogarnia wszystkich,
burzy narastające mury wrogości, obmywa z grzechów, a zmarłych wprowadza do Raju.
„Dzień Zmartwychwstania ! Rozjaśnijmy twarze, ludy ! Pascha Pańska, Pascha ! Ze
śmierci do życia. I z ziemi do nieba Chrystus Bóg nas wiedzie… Oczyśćmy zmysły,
a ujrzymy Chrystusa Jaśniejącego w niedostępnym świetle swego Zmartwychwstania.
I usłyszy wyraźnie, jak mówi: „Witajcie” – Nam hymn zwycięstwa nucącym.” Z nastaniem
poranka wszyscy obejmują się w uścisku, składając sobie z serca płynące
życzenia. Od tego momentu chrześcijanie stają się świadkami Życia – żyjącymi oddychającymi
wiecznością !