O Matko przychodzę wiec do Ciebie. Matko mojej ziemi,
ciemnobrązowa jak powszedni chleb. Chciałbym kiedyś móc zamknąć tutaj zapach,
który, bardziej niż wszystko, do głębi karmi moją dumną i trzeźwą duszę
Modlitwa na stepie. (ok.
1890)- obraz Józefa Brandta do którego często powracam, dostrzegając w nim
opowieść o duszy prostego ludu który przychodzi do Chrystusa- osuwa się na
kolana, powierzając się wstawiennictwu Jego Matki. Zresztą obraz ma
przypisanych jeszcze kilka innych tytułów, akcentujących szczególną rolę Maryi:
Matka Boska Ormiańska lub Matka Boska Poczajewska. „Najprawdopodobniej
obraz nawiązuje do legendy o cudownym obrazie przechowywanym w katedrze
ormiańskiej w Kamieńcu Podolskim, wywiezionym przez wiernych 1672 w obliczu
zbliżającej się nawały tureckiej. Z jednej strony to ilustracja bolesnej
historii Ukrainy, a z drugiej postawy ludu który w obliczu zagrożenia pada w
największej postawie pokory przed cudowną ikoną Matki i prosi o wybawienie.
Mieczysław Treter w „Przewodniku po Muzeum imienia książąt Lubomirskich we
Lwowie”- opowiada o samym obrazie, jak również o wyproszonym cudzie. „Naraz na
stepie stanęły woły. I niepodobna ich było zmusić do dalszej drogi. Uznano wtem
wolę Bożą; wszyscy co towarzyszyli obrazowi, przyklękli i poczęli śpiewać
pieśni przy świetle kaganków. Tę właśnie chwilę obrał sobie artysta na temat
obrazu.” Artysta uchwycił z wielką duchową wrażliwością, nostalgiczną chwilę
modlitwy ludu. Oświetlony blaskiem księżyca step, przeszywający wszystko
duchowy spokój przez którym można usłyszeć cicho szeptaną modlitwę. Maryja
łaskawie opiekująca się Bogiem- małym dzieckiem, zwraca się ku ludziom
pocieszając ich serca i zbiera ich łzy niedoli. „Ona jest ziemią, bo jest z
ziemi, ale jest nową ziemią i stoi na czele nowego rodzaju ludzki”(Mikołaj
Kabasilas). Bogurodzica wyraża całe piękno ziemi, które łączy się z pięknem
Boga. Troparion ze święta Przemienienia wskazuje na rolę Maryi w przemianie
ludzkiego życia: „Przemieniłeś się na górze, Chryste Boże nasz... Niechaj więc
i nam grzesznym zajaśnieje wieczna Twoja światłość, za wstawiennictwem
Bogarodzicy...” Z ikony emanuje światło, ogniskując na sobie każde ludzkie
spojrzenie. „Bo trysną zdroje wód na pustyni- wykrzyczy prorok Izajasz- i
strumienie na stepie; spieczona ziemia zmieni się w pojezierze, spragniony kraj
w krynice wód...”(Iz 25,6-7). To symboliczne słowa tak pięknie korespondujące z
ludzkim błaganiem o przywrócenie spokoju, harmonii, normalności życia. „W Maryi
kontemplujemy tę samą tajemnicę jako biegnącą od człowieka do Boga- od każdego
człowieka spragnionego łaski i przyjmującego ją bez oporu”(P. Floreński).
Wybrzmiewa z tym obrazem jedna z modlitw Kościoła Wschodniego: „Ale Ty, Matko
daj nam siłę według naszej gorliwości”, ponieważ „Nie mamy poza Tobą żadnej
opieki, o Pani świata, Pocieszenie i Obrono wiernych”.