Kościół od czasu Pięćdziesiątnicy
jest pełen świętych
Martyrologium
dnia dzisiejszego przywołuje pamięć św. Apolinarego- biskupa i męczennika.
Postać jest o tyle ciekawa dla badaczy kultury wczesnochrześcijańskiej, iż
została uwieczniona w dekoracji mozaikowej kościoła znajdującego się w
Ravennie. Kościół jest dedykowany św. Apolinaremu- pierwszemu pasterzowi tej
owczarni. Już w kazaniu autorstwa św. Piotra Chryzologa na dzień świętego
Biskupa, możemy dowiedzieć się heroiczności jego cnót: „Święty Apolinary
ozdobił Kościół niezwykłym męczeństwem. Apolinary zgodnie z nakazem Boga oddał
duszę swoją na tej ziemi, aby ją na zawsze odzyskać w życiu przyszłym. Chrystus
z niecierpliwością oczekiwał męczennika, męczennik zaś pośpiesznie podążał do
swego Pana… Oto żyje, oto jak dobry pasterz stoi wśród swojego stada i nigdy
nieoddana się od niego duchowo ten, który wyprzedził je na pewien tylko czas”.
Te słowa nie są tylko pochlebnym wotum wystawionym pewnemu biskupowi, ale
stanowią nade wszystko głęboki rys świętości, mówiącej o człowieku który
sprostał roli pasterza i umiłował Kościół, przypieczętowując miłość do
Chrystusa i drugiego człowieka stygmatem męczeństwa. Warto przyjrzeć się
dekoracji mozaikowej, która stanowi dla nas po dziś dzień, wymowną katechezę
ułożoną z kawałków kolorowych kamyków, a której to spoiwem była wiara
wrażliwych na świętość ludzi. Mozaika przedstawiająca św. Apolinarego w samym
centrum apsydy kościoła; wpisuje się w żywą tradycję tzw. wyobrażeń
alegorycznych, które w sztuce, już od VI wieku występują coraz rzadziej. Mamy
do czynienia z sielankowym, wręcz „edenicznym” obrazem idealnej rzeczywistości.
Wyrazem cudownego piękna jest sceneria pulsującej życiem przyrody; kwitnąca
łąka, różne gatunki zasadzonych drzew i krzewów, latające ptaki w powietrzu- wszystko tu tryska życiem i staje się odblaskiem pierwotnej
szczęśliwości. „Stworzenie, jak słowa księgi, układem i harmonią na pana swego i
stwórcę wskazuje, i głośno o nim mówi”- pisał św. Atanazy. Echo tych słów ma
swoje refleksy w harmonijnie zespolonych kawałkach mozaiki. W środku
stworzonego świata stoi św. Apolinary, z obu stron zbliża się ku niemu po sześć
owiec symbolizujących nawróconych chrześcijan. Obok jego nimbu, wypisana
łacińska inskrypcja o następującej treści: „Święty Apolinary” Nad postacią
biskupa dominuje wielki krzyż- znak odkupienia, ozdobiony gwiazdami glorii;
ewokuje „Światłość nieznającą zachodu”- przemienionego Chrystusa. Ludzką postać
otrzymali jedynie ukazujący się na „świetlistej chmurze” prorocy
starotestamentalni: Mojżesz i Eliasz. Wysuwająca się z obłoku ręka- „manus
Dei”- stanowi o obecności „Jahwe”- rozbrzmiewającym głosie i Teofanii
Nieogarnionego. U góry na łuku zostały pokazane w orszaku idące owieczki;
wyruszyły one z dwóch najbardziej wymownych miejsc Ewangelii: Betlejem i
Jerozolimy. Topografia tak ukazana wskazuje na głęboko ukryty sens historio
zbawczy- od Wcielenia do wydarzenia Paschy. Na szczycie łuku widnieje wizerunek
Chrystusa któremu towarzyszą tetramorfy- symbole czterech ewangelistów. Na
samym dole postacie dwóch archaniołów: Gabriela- zwiastuna radosnej nowiny i
Michała- pogromcę mocy piekielnych. Teologiczny przekaz mozaiki nie traci nic
ze swojej aktualności: Ten, kto rzekł Jestem Drogą kształtuje nas na nowo wedle
swego obrazu wyrażonego, jak to powiedział pewien starożytny autor, w „kształcie
piękna.”