Narodzenie Twoje, Bogurodzico Dziewico, radość dało całemu
światu, albowiem z Ciebie zajaśniało Słońce Sprawiedliwości, Chrystus, Bóg nasz…(Troparion święta w Kościele Wschodnim). Świętując narodzenie
Matki Bożej, Kościół celebruje narodziny najświętszego człowieczeństwa, którego
„owoc najczystszy” został wybrany i uświęcony w momencie poczęcia. Źródła
apokryficzne stanowią kanwę dla wyrastającej pobożności ludowej, podające obszerny opis
narodzin Maryi. W sposób szczególny przybliża to wydarzenie „Protoewangelia Jakuba”,
dzieło które powstało w środowisku judeochrześcijańskim, którego część
dotycząca Maryi przywołuje nawet datacje wydarzeń które to zawarte są w latach
130-140. Należy również zauważyć iż informacje na temat rodziców Matki Bożej,
jak również ich imion: Joachim i Anna, pochodzenie Joachima z rodu Dawida
zawarte są w tym dziele, i wydają się wiarygodne z przekazem Ewangelii. Wielu
autorów umieszcza topograficznie samo narodzenie Świętej Dziewicy w Nazarecie,
ojczyźnie Jej ojca Joachima. Tradycja Kościoła jak pisze Włodzimierz Łosski ,
przejęła tylko te dane, które uwydatniają prawdę skrypturystyczną i dogmatyczną:
pochodzenie z rodu Dawida i święte narodzenie wybranej Dziewicy która da dla ludzkości Słowo Boże. Święto Narodzenia Maryi
sięga starożytności i wiadomo, że cesarz
Justynian erygował w Konstantynopolu świątynię pod wezwaniem św. Anny. W
tajemnicy Narodzin Bożej Matki Kościół i Ojcowie święci wysławiają niepojęte
zbliżenie się Bóstwa do człowieka, zjednoczenie się z nim w osobie przed
wiekami wybranej Dziewicy, która przychodzi na świat zgodnie z Bożą obietnicą. Święty
Andrzej z Krety nazywa święto Narodzin Bogarodzicy początkiem świątecznego cyklu,
bramą wiodącą ku łasce i prawdzie. W narodzinach Bożej Matki, jak pisze,
Stworzycielowi Wszechrzeczy zbudowana zostaje duchowa świątynia i stworzenie staje
się nowym, świętym domem Stwórcy. Kościół nazywa Marię „Chrystusową Purpurą”,
bo to odwieczne Słowo przyoblekła w człowieczeństwo niczym króla w purpurę
królewskich szat (Leonid Krug). Dzisiaj urodziła się Matka Boża; dzisiaj
zaczyna się przezwyciężenie tego podziału, jaki istniał między Bogiem i
człowiekiem od momentu upadku: urodziła się Ta, która stanie się mostem między
niebem i ziemią; Ta która stanie się Bramą Wcielenia, bramą otwierającą Niebo
(Anthony Bloom). Ikonografia narodzenia Matki Bożej zwykle przedstawia nam św. Annę
na łożu w pozycji półleżącej, obok niej ukazane zostały posługujące kobiety,
które przygotowują się do umycia nowonarodzonego Dziecka. Maryja jest
przedstawiona na ramieniu starej niewiasty, siedzącej obok naczynia z wodą.
Miejsce, jakie ikonografia wyznacza św. Joachimowi, ma kilka wariantów: Joachim
stoi lub siedzi i rozmawia ze św. Anną. Na mozaice z monasteru Daphni (XI w.) nie
ma pojawia się postać Joachima. Usytuowanie Joachima i Anny twarzą w twarz
oddaje ich hieratyczny charakter jako „theopatores”. Anna spogląda w bok na
córeczkę trzymaną na rękach przez służącą. Ta kobieta jak również wiele innych
postaci zakomponowanych na ikonie, są dodatkowymi figurami które koncentrują się
na świętych rodzicach i na nowonarodzonym Dziecku. Z nasienia Dawida dzisiaj rodzi się Matka Życia, rozpędzając ciemność,
odnowienie Adama, wezwanie Ewy, źródło niezniszczalności. Przez Nią zostaliśmy
przebóstwieni i wybawieni od śmierci (Litia ). Joachim i Anna uwolnili się z upokorzenia bezpłodności, a Adam i Ewa ze
śmiertelnego zniszczenia, Przeczysta, przez Twoje święte narodziny (jutrznia).