Ps 52,10-11
Ja
zaś jak oliwka kwitnąca w domu Bożym, na wieki zaufam łaskawości Boga. Będę Cię
sławił na wieki za to, coś uczynił, polegał na Twym imieniu, ponieważ jest
dobre dla ludzi oddanych Tobie.
Jedną z najstarszych
roślin uprawianych przez człowieka jest drzewo oliwkowe. U starożytnych Greków
drzewo to było poświęcone Zeusowi. Zawodnik, któremu ojciec bogów przyznawał
zwycięstwo podczas igrzysk olimpijskich, otrzymywał wieniec z gałązek oliwnych.
Zmarłym wkładano do grobów liście z drzewa oliwkowego na znak pojednania z
bóstwami z zaświatów. W Biblii drzewo oliwne, wraz ze zbożem i winem, jest
znakiem pełni błogosławieństwa oraz pokoju. Kiedy Noe, w miarę jak stopniowo
opadały wody potopu, po raz drugi wypuścił z arki gołąbka, wtedy ten wracając
„przyniósł w dziobie świeży listek z drzewa oliwnego” (Rdz 8,11). Był to nie
tylko dowód, że ziemia znów zaczęła wydawać ze swego łona istoty żywe, lecz
także wspomniany pokój i bezpieczeństwo. Była ona widocznym znakiem końca
straszliwej kary. Bóg już się nie gniewa. Pozwala, by na ziemi znów wyrosło
drzewo pokoju, które przynosi człowiekowi od czasu do czasu jego stworzenia,
tak różnorakie korzyści, a u kresu czasów ma mocą Ducha-Gołębicy udzielić
namaszczenia Chrystusa i całego Kościoła (Epifania i Pięćdziesiątnica). Imię Chrystus- to tyle, co „Namaszczony”-
ponieważ Bóstwo tak przenika najświętsze człowieczeństwo Odkupiciela, jak oliwa
ciało, z którym się zetknie. Namaszczony jest On- jak pisze św. Cyryl
Aleksandryjski- olejem radości, abyśmy pamiętali o łasce Ducha Świętego, która
prowadzi nas do odwagi wiary i stałej radości. Według porównania św. Pawła
człowiek jest podobny do gałązki drzewa oliwkowego. Bóg zaszczepia jednak tę
dziką gałązkę w szlachetne drzewo oliwkowe, dzięki czemu może ona korzystać ze
świętych korzeni i odżywczych soków całego drzewa (Rz 11,17). W Księdze
Apokalipsy opisani dwaj świadkowie prorokujący przed Bogiem przybierają postać
dwóch starotestamentalnych drzew oliwkowych, stojących przed Panem (Ap
11,3). W sztuce starochrześcijańskiej
ornamenty z oliwkami, motywy drzew oliwnych i gołębi z gałązką oliwną
wykorzystuje się bardzo często, także poza przedstawieniami cykli pór roku,
zwłaszcza w malarstwie katakumbowym, na kamiennych nagrobkach i sarkofagach.
Drzewa oliwkowe stanowią dekorację przedstawień Chrystusa- Dobrego Pasterza,
lub orantów na znak pokoju, w krąg którego weszli towarzyszący im wierni.
Malarze sieneńscy z XIV i XV wieku na obrazach przedstawiających scenę
Zwiastowania, wkładają archaniołowi Gabrielowi do ręki gałązkę oliwną,
wyrażającą w ten sposób plastycznie pozdrowienie „Pan z Tobą”, jak również
ocienienie Duchem Świętym. Maryja jest również w sposób niezwykle poetycki
porównywana do gałązki oliwnej, rodzącej doskonałą oliwkę.